Każde czasy rządzą się swoimi prawami, wiele elementów staje się również symbolami danej epoki. Najczęściej są to rzeczy materialne, które kojarzą się z okresem dzieciństwa, młodości, dorastania…
Niemalże od zawsze były to sprzęty ułatwiające codzienne funkcjonowanie, zaspokajające zachcianki, umilające czas. Kiedyś mogła to być Nokia 3310, wirtualne zwierzątka typu Tamagotchi, potem sukcesywnie wchodziły na rynek coraz to nowsze wersje Iphone’a.
Łezka w oku się kręci na wspomnienia lat dziewięćdziesiątych.
Myślę że nie będzie dużą przesadą jeśli wysunę teorię, że w roku 2020 sprzętem na miarę naszych czasów i swego rodzaju punktem na liście must have będzie… pulsoksymetr.
Co to jest, jak działa i co mierzy pulsoksymetr napalcowy
Pulsoksymetr to urządzenie elektroniczne, które jest dziś jednym z podstawowych urządzeń medycznych stosowanych do nieinwazyjnego badania i monitorowania dwóch bardzo istotnych parametrów życiowych pacjenta:
- wysycenia krwi tlenem (tzw. saturacja – SpO₂) – pozwala na ocenę poziomu ewentualnego niedotlenienia organizmu
- częstotliwości pracy serca (tętna)
Parametry te są istotne m.in. w przypadku podejrzenia niewydolności oddechowej.
Na rynku dostępne są urządzenia stacjonarne (wykorzystywane głównie w placówkach medycznych) oraz przenośne (stosowane między innymi przez Zespoły Ratownictwa Medycznego, ale również w domach). Najczęściej spotykanymi są pulsoksymetry napalcowe, których czujnik zakładany jest głównie na palec u dłoni, choć w wyjątkowych sytuacjach można założyć go na palec u nogi czy płatek ucha.
Pulsoksymetr składa się z klipsa (nakładanego najczęściej na palec), z umieszczoną od wewnątrz diodą emitującą światło o danej długości, która działa na zasadzie spektrofotometrii transmisyjnej, wykorzystując zjawisko absorpcji światła na podstawie właściwości optycznych hemoglobiny odtlenowanej i utlenowanej.
Jak prawidłowo założyć pulsoksymetr napalcowy
Pomiar wykonaj siedząc lub leżąc, po kilku minutach odpoczynku (nigdy od razu po wysiłku). Zadbaj o to, by mieć czyste ręce.
- Otwórz zacisk urządzenia.
- Włóż palec między poduszeczki zacisku.
- Zwolnij zacisk tak, aby uchwycił palec.
Część urządzeń włączy się w tym momencie automatycznie, niektóre potrzebują użycia przycisku.
W celu zminimalizowania ryzyka błędnego pomiaru ważne jest by unikać:
- ruchu palca / kończyny w trakcie pomiaru
- wkładania do pulsoksymetru wilgotnego palca
- pomiaru pulsoksymetrem na tej samej kończynie, na której wykonywany jest pomiar ciśnienia
- pomiaru na pomalowanych lakierem lub zbyt długich paznokciach
- zimnego palca (w przypadku wychłodzenia można zmienić umiejscowienie pulsoksymetru,np. na płatek ucha, a nawet na nos lub ogrzać palec)
- pomiaru w mocno naświetlonym pomieszczeniu (można wtedy przysłonić pulsoksymetr).
Czy i jak interpretować wyniki?
Zanim poznamy wartości liczbowe, które mogą nam się pojawić na ekranie, należy zapamiętać zdanie dobrze znane ratownikom:
LECZMY PACJENTA, A NIE MONITOR.
Ze źródeł możemy wyczytać, że prawidłowy zakres wartości saturacji to 94-99%.
Ale to, na co musimy zwrócić szczególną uwagę, to stan i kondycja pacjenta w danym momencie. Głównym czynnikiem, który powinien budzić w nas niepokój, powinna być duszność, szczególnie spoczynkowa (Pacjent ma problemy ze swobodnym oddychaniem mimo braku wysiłku fizycznego), a nie sam odczyt pulsoksymetru.
O duszności i niewydolności oddechowej mówimy, kiedy pacjent nie jest w stanie wypowiedzieć całego zdania na jednym wdechu, uruchamiane są dodatkowe mięśnie oddechowe, możemy zaobserwować zapadanie się przestrzeni międzyżebrowych w czasie nabierania powietrza, poruszanie się płatków nosa, dochodzi do sinicy dystalnych części ciała, występuje ewidentny wysiłek oddechowy itp. Wtedy odczyt na pulsoksymetrze ulega szybkim zmianom i saturacja zaczyna sukcesywnie spadać.
Są jednak przypadki, kiedy pacjent nawet przy stałym poziomie saturacji 92% czuje się stabilnie i nie zgłasza niepokojących objawów. Przykładem takich pacjentów mogą być osoby chore na POChP (Przewlekłą Obturacyjną Chorobę Płuc) lub palacze z wieloletnim stażem, dla których takie wartości są fizjologiczne. Nie wymagają wtedy inwazyjnego wspomagania tlenem, który w niektórych przypadkach mógłby wręcz im zaszkodzić.
Reasumując, nawet kiedy wynik wskazany przez pulsoksymetr odbiega od normy – skontaktuj się ze swoim lekarzem pierwszego kontaktu lub Dyspozytorem Medycznym. Przeprowadzą oni wywiad medyczny, który pozwoli na ocenę sytuacji i podjęcie decyzji, jakie są konieczne dalsze działania. Jeśli pacjent czuje się dobrze, nie występują trudności z oddychaniem, być może nie będzie potrzeby podejmowania poważniejszych interwencji, a szczególnie natychmiastowego wezwania pogotowia.
Pamiętajmy więc, że pulsoksymetr ma służyć jako urządzenie pomocnicze, a nie być jedynym wyznacznikiem stanu pacjenta.
Pulsoksymetr a COVID
W dobie COVID, gdy dostęp do pomocy medycznej jest utrudniony, zadbanie o swoje bezpieczeństwo poprzez dodatkową kontrolę istotnych w przebiegu COVID parametrów wydaje się być zasadne. Do użytku domowego wystarczy nam najprostszy pulsoksymetr napalcowy którego cena to około 100 zł.
Korzystanie z pulsoksymetru może okazać się pomocne zwłaszcza w przypadku grup szczególnego ryzyka (osoby powyżej 55 roku życia czy z chorobami przewlekłymi), nie zapominajmy jednak, że ryzyko istnieje również u osób dotychczas w pełni zdrowych.
Jeśli chcemy zadbać o naszych bliskich warto zaopatrzyć się w pulsoksymetr pamiętając by pomiary wykonywać prawidłowo, a wszelkie wątpliwości rozwiewać w rozmowie z Lekarzem.
