Zadławienie to jeden ze stanów nagłego zagrożenia życia, podczas którego w naszych drogach oddechowych utyka pokarm lub inne ciało obce i utrudnia lub całkowicie nie pozwala na dopływ powietrza do płuc. Czym możemy się zadławić?
W przypadku dzieci najczęściej są to cukierki lub drobne przedmioty (zabawki/monety), w przypadku dorosłych zazwyczaj pokarm. Zadławić można się praktycznie wszystkim co trafia do naszych ust. Jak pomóc dławiącemu się dziecku czy dławiącej się osobie dorosłej?
Ważne, by zdawać sobie sprawę, że z pozoru błahe zadławienie to dziś jedna z głównych przyczyn przypadkowej śmierci na świecie. Ten najgorszy scenariusz dotyczy głównie dzieci i osób po 65. roku życia. Istotne znaczenie mają również potencjalne powikłania zakrztuszenia.
Nasz organizm potrzebuje do życia tlenu. Dostarczamy go poprzez układ oddechowy. W płucach następuje przekazanie tlenu do krwii, żeby ta mogła dostarczyć go do najmniejszego skrawka naszego organizmu. Problem pojawia się, gdy w płucach zabraknie tlenu, a to właśnie się dzieje, gdy się krztusimy. Jeśli ta sytuacja się przedłuża nasze komórki, w tym komórki ośrodkowego układu nerwowego (m.in. mózgu), nie otrzymują odpowiedniej ilości tlenu i zaczynają obumierać. W takiej sytuacji odwrócenie przyczyny braku tlenu jest kluczowe, liczy się też czas.
Zadławienie możemy podzielić na:
- częściowe – oznacza, że niedrożność jest częściowa, drogi oddechowe nie są całościowo zablokowane przez ciało obce. Osoba zadławiona jest w stanie oddychać, choć z lekką trudnością, potrafi również mówić.
- całkowite – oznacza, że drogi oddechowe zostały zablokowane prawie całkowicie, ciało obce zupełnie blokuje drogi oddechowe, poszkodowany nie jest w stanie oddychać, kaszleć i mówić. Może u niego dojść do utraty przytomności. To stan bezpośredniego zagrożenia życia.
Jak pomóc w przypadku zakrztuszenia osoby dorosłej?
zakrztuszenie częściowe – rozpoznasz je łatwo, pacjent potrafi mówić, nabiera powietrza przed kaszlem, kaszle i w pełni reaguje. Twoje działania będą polegać na:
- zachęcaniu do kaszlu – to nasz naturalny mechanizm, dzięki niemu pacjent ma szansę sam poradzić sobie z tą sytuacją i usunąć ciało obce z dróg oddechowych
- wsparciu pacjenta – zakrztuszenie to dość stresująca sytuacja, powiedz, że jesteś, że kaszel pomaga, zachowuj spokój i uspokajaj pacjenta
- obserwacji – nie zostawiaj poszkodowanego samego, dopóki nie upewnisz się, że drogi oddechowe są drożne
- jeśli kaszel nie jest efektywny – wezwij pomoc dzwoniąc na numer alarmowy.
zakrztuszenie całkowite – pacjent jest wciąż przytomny, ale nie jest w stanie mówić, z trudnością oddycha, kaszel jest nieefektywny i słabnie, wykonuje gesty oznaczające duszenie się. Działaj! Tu liczy się czas!
- pochyl poszkodowanego do przodu, uderz pięć razy, energicznie w przestrzeń między łopatkami, sprawdź czy te działania były skuteczne (i poszkodowany może oddychać), jeśli nie:
- stań za pacjentem, obejmij go pod pachami, umieszczając jedną dłoń zwiniętą w pięść powyżej pępka i chwyć ją drugą dłonią, następnie bardzo energicznie przyciągnij ręce do siebie i lekko ku górze (patrz rysunek). Jeśli jest taka potrzeba, powtórz do pięciu razy
- jeśli pacjent wciąż jest zakrztuszony – powtarzaj na przemian: 5 uderzeń w przestrzeń międzyłopatkową i 5 uciśnięć nadbrzusza
- pamiętaj by wezwać pomoc dzwoniąc na numer alarmowy!
pacjent nieprzytomny – jeśli pacjent przestał oddychać i stracił przytomność w wyniku zakrztuszenia, Twoje postępowanie polegać będzie na przeprowadzeniu resuscytacji krążeniowo-oddechowej (RKO).
- wezwij pogotowie (numer 112 lub 999, podaj adres oraz przekaż informacje o stanie pacjenta, pamiętaj by nie rozłączać się jako pierwszy, zawsze poczekaj na informację od dyspozytora, że ma wszystkie potrzebne informacje, dodatkowo może Cię wspierać w Twoich działaniach)
- ułóż pacjenta na plecach i rozpocznij uciśnięcia klatki piersiowej (uciskaj środek klatki piersiowej, głębokość: 5-6 cm, tempo: 100-120/min)
- po wykonaniu 30 uciśnięć udrożnij drogi oddechowe – odchyl głowę pacjenta do tyłu i sprawdź czy w jamie ustnej widoczne jest ciało obce,jeśli tak, wyjmij je
- kontynuuj uciśnięcia klatki piersiowej i próby usunięcia ciała obcego.
Jak pomóc w przypadku zakrztuszenia dziecka?
dzieci i niemowlęta (dzieci poniżej 1. r.ż.) – objawy zakrztuszenia są u nich dość podobne, natomiast postępowanie będzie inne:
- wykonaj 5 uderzeń w plecki dziecka – połóż malucha na swoim przedramieniu, główka dziecka będzie leżeć na twojej dłoni (chwyć kciukiem i palcem wskazującym za żuchwę), sprawdzaj czy ciało opce się wysuwa
- jeśli uderzenia nie pomogły, przejdź do uciśnięć klatki piersiowej – obróć malucha na plecy i dwoma palcami uciskaj środek mostka (uciśnięcia powinny być energiczne, na głębokość ⅓ klatki piersiowej, tempo: 100-120/min), wykonaj 5 uciśnięć, sprawdź czy ciało obce się wysunęło
- jeśli nie ma poprawy – powtarzaj czynności
- pamiętaj o wezwaniu pomocy dzwoniąc na numer alarmowy
- w przypadku utraty przytomności – przejdź do wykonywania resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
dzieci – postępowanie w przypadku zadławień u dzieci jest bardzo podobne do działań jakie podejmujemy u osoby dorosłej. Podstawowe różnice wynikają z konieczności dopasowania pozycji do wzrostu poszkodowanego dziecka.
- uderzenia w plecy – usiądź i przełóż dziecko przez swoje kolano tak, aby było pochylone głową w dół, wykonaj 5 uderzeń w okolicę międzyłopatkową. Jeśli nie przyniosło to zamierzonego efektu, przejdź do kolejnego kroku:
- uciśnięcia nadbrzusza – przyklęknij za dzieckiem i wykonaj uciśnięcia nadbrzusza tak, jak u osoby dorosłej
- powtarzaj czynności aż do usunięcia ciała obcego
- pamiętaj o wezwaniu pomocy dzwoniąc na numer alarmowy
- w przypadku utraty przytomności – przejdź do wykonywania RKO.
Life Vac LV01
Zdarzają się sytuacje, w których metody pierwszej pomocy – uderzenia w przestrzeń międzyłopatkową czy uciskanie nadbrzusza – okazują się nieskuteczne lub ich wykonanie jest utrudnione albo niemożliwe (np. u osób sparaliżowanych, na wózku inwalidzkim czy u kobiet w ciąży). Warto rozważyć wtedy użycie urządzenia, które wspomaga pomoc osobie zadławionej (np. LifeVac). Są to urządzenia ssące opracowane w celu udrożnienia dróg oddechowych u osoby zadławionej, gdy standardowy protokół pierwszej pomocy został zastosowany bez powodzenia. Są również stosowane w samopomocy. Dzięki specjalnemu zaworowi udaje się spowodować jednokierunkowe zasysanie powietrza a tym samym usunięcie ciała obcego z układu oddechowego.
Czy można zapobiegać zadławieniom?
W przypadku mniejszych dzieci należy pamiętać, że układ połykania u nich nie jest w pełni rozwinięty, dzieci nie do końca radzą sobie jeszcze z żuciem a mleczne zęby (o ile dziecko jest już ich posiadaczem) nie potrafią w dostateczny sposób rozdrobnić dużych fragmentów pokarmów.
Dlatego:
- podawaj dziecku pokarm w formie dostosowanej do wieku (dostosuj wielkość kęsów do możliwości dziecka, unikaj twardych cukierków, gum do żucia, uważaj na orzechy)
- nadzoruj dziecko podczas spożywania posiłków, dbaj o pozycję w jakiej dziecko je
- ucz malucha, by do buzi wkładało małe porcje jedzenia
- uważaj na zabawki i inne małe przedmioty, które mogą wydać się dziecku ciekawe (i dobre do włożenia do buzi…).
Osoby dorosłe powinny:
- dbać o brak pośpiechu w trakcie jedzenia i picia
- jeść z uważnością
- unikać jedzenia w dziwnych pozycjach.
Zadławienie, wbrew pozorom, zdarza się często i jest stanem zagrożenia życia, dlatego kluczowa jest znajomość zasad pierwszej pomocy oraz szybka reakcja. Jest to wie
